Openeinderegeling
Een belangrijk risico binnen de Wmo is het karakter van een openeinderegeling. Op basis van de Wmo 2015 heeft de gemeente een ondersteuningsplicht, ongeacht de financiële ruimte. Gecombineerd met het feit dat de rechter uiteindelijk via uitspraken de kaders formuleert en de ruimte van de beleidsvrijheid begrenst, vormt dit een inhoudelijk en financieel risico.
Zoals in de paragraaf over de geraamde kosten voor het programma Maatschappelijke ondersteuning al is aangegeven, lieten enkele budgetten de afgelopen jaren al een stijging zien. Meerjarig lijkt deze tendens zich voort te zetten. Dat leidt tot een toenemende financiële druk op dit programma. We vormen hierin geen uitzondering, omdat sprake is van een landelijke tendens.
De oorzaken zijn divers. Zo leiden vooral het abonnementstarief, het langer thuis blijven wonen en de vergrijzing al in 2019 en 2020 tot stijgende kosten. Bijvoorbeeld bij het huishouden, vervoer en mogelijk ook de woonvoorzieningen. Vermoedelijk zet deze tendens door. Ambulantisering en ondersteuning voor mensen met een psychische kwetsbaarheid leiden naar verwachting ook tot een toename in de kosten. Over meerdere jaren kan dit leiden tot knelpunten binnen het geheel van de begroting.
Zowel voor jeugd als Wmo ligt extra druk op zorgaanbieders vanwege de groeiende zorgvraag, zo dicht mogelijk bij huis werken, meer overhead door meer registratie, lagere tarieven en weinig investeringsruimte. Voor gemeenten betekent de ombouw van het stelsel relatief weinig sturingsmogelijkheden.
Duidelijk is dat structuurwijzigingen niet bij voorbaat tot verbeteringen leiden en extra geld alleen niet voldoende is voor het oplossen van alle problemen. Daarom zetten we in op inclusie, preventie en de kantelingsgedachte. Onze inwoners kunnen hiermee zoveel mogelijk zelf regie voeren, maar ook rekenen op de zorg die nodig is en zoals door de wet is voorgeschreven.
Gevolgen Covid-19-pandemie
Ook in 2021 gaan de gevolgen van de Covid-19-pandemie merkbaar zijn. Dit kan effecten hebben op de (mentale) gezondheid van onze inwoners. Hierdoor kunnen behoeften ontstaan die op dit moment nog niet geheel duidelijk zijn. We kunnen niet uitsluiten dat inwoners een intensiever beroep doen op maatschappelijke ondersteuning. De beleidsmatige en financiële implicaties zijn op dit moment nog niet inzichtelijk te maken.
Jongerenwerk
De uitkomst van de herijking van het jongerenwerk is nog niet bekend. Mogelijk leidt de herijking tot een toename van kosten voor de uitvoering van het jongerenwerk.
Beschermd wonen
De invoering van de decentralisatie Beschermd Wonen is doorgeschoven van 2020 naar 2022, al valt nog niet met 100% zekerheid te zeggen dat dit ook daadwerkelijk per 1 januari 2022 gaat gebeuren. De effecten van deze decentralisatie zijn echter al wel voorzichtig merkbaar, omdat inwoners minder snel worden opgenomen in een beschermde woonvorm. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot een toename op de kosten voor specialistische begeleiding Wmo, al valt daar op dit moment nog geen betrouwbare prognose van te geven.
Hoewel er nog geen financiële doorrekening is gemaakt van het budget dat gemeenten ontvangen voor de decentralisatie (en daarmee dus nog grote onzekerheid bestaat over de financiële aspecten ervan), zijn we wel volop aan de slag gegaan met de voorbereiding. Die vereisen namelijk de nodige zorgvuldigheid. De kosten hiervan staan vooral geraamd voor 2022, maar we kunnen niet uitsluiten dat we in 2020 en 2021 al uitgaven zullen moeten doen. Daar moet dan nog een besluit over worden genomen, bijvoorbeeld via de Perspectief- of Herfstnota.
Doorontwikkeling Sociaal Team
Ontwikkelingen binnen gemeenten in het Rijk van Nijmegen kunnen invloed hebben op partijen die ook werkzaam zijn in Beuningen. Keuzes van andere gemeenten kunnen namelijk doorwerken binnen het geheel van de regio en als zodanig effect hebben op zorgaanbieders en andere partijen. Hoewel het niet zeker is of en in welke mate dit kan gebeuren, vereist het alertheid. Het kan zijn dat we effecten van keuzes en maatregelen van regiogemeenten merken in de inrichting en opzet van het Sociaal Team in Beuningen.
Gezondheidsbeleid
Voor de risico's op het gebied van gezondheidsbeleid verwijzen we naar de paragraaf Verbonden partijen GGD.
Wet inburgering
In de junicirculaire zijn de bedragen opgenomen voor de uitvoering van de nieuwe Wet inburgering. Deze inkomsten van het Rijk zijn niet opgenomen in de begroting.
Het Rijk gaat ervan uit dat 70% van de nieuwkomers die het COA toewijst inburgeringsplichtig is. In onze regio blijkt dat de afgelopen 4 jaar maar circa 45% te zijn (door vergunninghouders met ontheffing, kinderen tot 18 jaar of personen die 65 jaar of ouder zijn). Achteraf rekent het Rijk per gemeente af op werkelijke inburgeringsaantallen. Door deze herberekening moeten we rekening houden met ‘terugbetaling’.
Doelgroepenvervoer
De laatste jaren liet de kostenontwikkeling binnen het doelgroepenvervoer een aanzienlijke stijging zien. Dit blijft ook in 2021 een aandachtspunt, ondanks het feit dat in 2021 de kilometerbeperking in werking treedt. We verwachten daardoor een dempend effect op de stijging. Verder blijft onzeker in hoeverre de effecten van de Covid-19-pandemie doorwerken op de volumeontwikkeling in 2021.
Tariefstijgingen en indexeringen
De gemeente heeft de opdracht om voor ingekochte maatschappelijke ondersteuning reële tarieven te betalen. Om aan deze opdracht te blijven voldoen, is het nodig om periodiek te evalueren in hoeverre tarieven zich laten kwalificeren als reëel. Dit kan in 2021 leiden tot bijstellingen van tarieven en daarmee een toenemende druk op de uitgaven. Het is namelijk niet bekend of we als gemeenten vanuit het Rijk toereikend worden gecompenseerd. Enkele stijgingen zijn al wel bekend en als zodanig verwerkt in de begroting, zoals de nieuwe tarieven voor hulpmiddelen, hulp bij het huishouden en vervoer.